İshal Nedir ?

Halk arasında cırcır olmak veya diare de denilen sürekli ve cıvık dışkılamaya genel olarak ishal denir. Hatırlarsınız eskiden ishale ne iyi gelir programları hazırlanırdı. Günlük hayatın içinde sıradan bir hastalık olan ishali için devletimizin neden seferber olduğunu anlamazdım. Çünkü biz ishal olurduk, annemiz özel bir şey yapmazdı yine de birkaç gün sonra ishalimiz geçerdi.

Sonradan anladım ki ishal özellikle çocuk ve bebeklerde ölüm nedenlerinin başında geliyormuş. Çocukken bir insanın ishal nedeniyle ölebileceği hiç aklıma gelmezdi doğrusu. Çünkü ishal en fazla olmadık zamanda dışkı kaçırmasına sebep olup, arkadaşlar arasında rezil edebilecek türde bir hastalıktı benim için.

Şimdi düşünüyorum da annemiz aslında bize ishal tedavisi uyguluyormuş. Fakat bu haplı, şuruplu, iğneli bir tedavi olmadığı için ishal için doktora gitmeye lüzum olmadığı için biz farkında değilmişiz.

İshalin başlıca tedavisi sanılanın aksine ishali kesmeye çalışarak değil hastalık ile kaybettiğimiz sıvıların düzenli ve dengeli beslenme ile yerine konması ile olur. Bu nedenle ishal olan kişiler yağlı-katı yemekler yerine bol bol çorba içmelidirler. Yoğurtlu ve pirinçli çorbalar bu konuda bir tık öndedir. Zaten ishal olan kişinin iştahı yoktur, her önüne geleni yemez. Bu nedenle ishal tedavisi çorba içilerek yapılır.

Yine de tuz-şeker ve sudan oluşan ishal kürünü de yabana atmamak lazım. Bu basit kür ishal tedavisinin temelini oluşturur.  Akıllı anneler çocuklarının fazlaca sıvı kaybettiğini anlayıp bu kürü içeceklere adapte ederler. Mesela elma suyunda bulunan su, şeker ve mineraller çok faydalıdır. Çocuklar meyve sularını su-tuz-şeker karışımından fazla severler.

Yoğurt sindirim sistemini düzenleyen bir gıdadır. Hem ishalken hem de sonrasında tüketilmelidir. Yoğurtlu çorba hem sıvı hem de yoğurt ihtiyacını karşılar. Ayran da böyledir.

Asıl konumuz ishal tedavisinden ziyade “ishal nedir” idi. Öyleyse ishalin nedenlerinden yola çıkarak bunu tanımlayalım. İshal sindirim sisteminde işler anormalleşmeye başlayınca vücudun almış olduğu tedbirdir. Yangın veya bomba alarmı esnasında bine derhal boşaltıldığı gibi sindirim sisteminde olağan dışı aktiviteler olduğunda sistem derhal boşaltılır. İşte buna ishal denir. Besinler yeterince sindirilmeksiniz hemen dışarı atılırlar. Bunun büyük ölçüde sebebi bağırsaklarımızdaki virüs veya bakteri çoğalmasıdır.

Hasta olsak da olmasak da bağırsaklarımızda bir miktar bakteri bulunur. Bu bakteriler besinleri parçalamamıza yardımcı olur. Yanlış okumadınız biz bakterilerden istifade ediyoruz. Bu bir tipik kazan/kazan ilişkisi. Eğer bağırsaklarımızdaki bakteriler olmasaydı besinlerden bazı mineralleri alamaz, tam olarak sindiremeden vücuttan atmak zorunda kalırdık.

Yararlı bakteriler dediğimiz bu mikrobik canlılar besinleri parçalamamıza yardım eder ve ücretlerini de alırlar. Yani bizim yediklerimizi parçalayarak beslenirler. Bunun oranı belli oldukça vücudumuz buna tepki göstermez. Hem bakteriler hem de biz kazanmış oluruz.

Fakat bağırsakta gereğinden fazla bakteri ürerse işler karışır. Bu sadece yediklerimizi bakterilere kaptırma korkusu değildir, olağandışı olarak üreyen bakteriler tehlikeli enfeksiyonlara neden olabilirler. İşte böyle durumlarda tahliye düğmesine basılır ve ishal başlar. Daha acil durumlarda mide bulantısı ve kusma da olur, çünkü acil boşaltım gereklidir.

İshal nedeni sadece bakteri çoğalması değildir, zararlı bir virüs veya vücudun bilmediği bir bakteri türü de alarm sebebi olabilir. Gıda zehirlenmeleri de ishal yapar. Bunun sebebi bozuk gıdanın içindeki bakterilerin vücuda girmesidir. Zaten gıdadaki bozulmayı bunlar yapmışlardır.

Bunlardan başka vücuttaki vitamin-mineral dengesi bozulursa da ishal olursunuz. Örneğin kayısı, erik gibi meyveler ile vücuda gereğinden fazla giren C vitamini veya yağlı kuruyemişlerden yer alan selenyumun fazla alınması ishale neden olur.